Asyryjskie tabliczki klinowe w sercu Anatolii epoki brązu, przypadkowe znalezisko czy genialna organizacja handlu?

1

Asyryjskie tabliczki klinowe w sercu Anatolii epoki brązu, przypadkowe znalezisko czy genialna organizacja handlu?

W wyniku wykopalisk prowadzonych w latach 50 XX wieku, w Turcji odkryto fascynujące zjawisko. Ekipa badaczy natrafiła, tuż obok znacznych zabudowań anatolijskich, na osadę datowaną najprawdopodobniej na okres środkowej epoki brązu (ok. 1910 – 1780 p.n.e.). Jednakże znaleziska z tej osady….


Dalsza część artykułu dostępna
W PRENUMERACIE


Archeologia - Historia - Etnografia


Subskrypcja Archeolog.pl to:










Jeżeli posiadasz już konto, zaloguj się:

Nie posiadasz jeszcze konta?

Share.

O autorze

Katarzyna Jeleń-Motarska, magister archeologii, obecnie doktorantka w Zakładzie Egiptu i Bliskiego Wschodu Instytutu Archeologii UJ. Interesują mnie zagadnienia dotyczące archeologii epoki brązu i żelaza na terenie Azji Mniejszej, a także Bliskiego Wschodu. Brałam udział w badaniach wykopaliskowych prowadzonych na terenie Egiptu, Słowacji oraz w licznych projektach na terenie Polski. Ponadto prowadzę obecnie własną firmę archeologiczną, zajmuję się nadzorami i badaniami archeologicznymi, głównie na terenie Małopolski.

Jeden komentarz

  1. Dominik Stachowiak on

    Witam, mam kilka zastrzeżeń do artykułu.
    1. Tytuł – pytanie postawione w tytule nie ma sensu, nie zestawia się ze sobą tak różnych rzeczy jak przypadkowe znalezisko i organizacja handlu, to jakby napisać: „Stół: drewniany czy niebieski?”, chociaż nawet to miałoby więcej sensu bo obie cechy odnosiłyby sie do stołu. Tymczasem tytuł sugeruje że asyryjskie tabliczki klinowe mogłyby być genialną organizacją handlu… Przypadkowym znaleziskiem oczywiście były jednak nawet ten wątek nie został rozwinięty. Na pytanie postawione w tytul należy udzielić odpowiedzi, jednak przy tak postawionym pytaniu nie było to możliwe.
    2. Pierwsze wykopaliska, które przyniosły tabliczki i przyczyniły się do poznania organizacji karum były w 1925 roku.
    3. „Dokumenty te ukazują funkcjonowanie tzw. karum czyli kolonii handlowej” – tabliczki opisują nie tylko karum w Kanesz ale całą sieć kolonii handlowych działających w Anatolii, cała organizacja takze nazywana była karum.
    4. Kwestie stylistyczne, choćby to zdanie: „Jednakże, z tabliczek wynika, że Kanesz pełniło rolę głównej faktorii i koordynowało poczynania innych wabartum, czyli mniejszych osad handlowych.” – wynika z niego (przez użycie słowa „innych”), że samo Kanesz miało status wabartum, którego nie miało bo było karum i to najwyższym rangą.
    5. „Faza ta kończy się warstwą spalenizny, co dowodzi zniszczeniu osady, prawdopodobnie spowodowanej przez najazd. Po tym wydarzeniu datuje się przerwę osadniczą trwającą prawdopodobnie pół wieku. ” – co do warstwy spalenizny nie ma wątpliwości, jednak przerwa osadnicza trwała nie 50 a 3 lata w latach 1836-1833 p.n.e., ta informacja pochodzi pewnie z którejś z książek sprzed 30 lat.
    6. „Warto zwrócić uwagę na znaleziska posiadające typowo asyryjską prominencję, takie jak staroasyryjskie, starobabilońskie i syroanatolijskie pieczęcie cylindryczne. ” – prawdopodobnie chodziło tu o proweniencję, poza tym starobabilońskie i syroanatolijskie pieczęcie cylindryczne raczej nie są typowo asyryjskie.
    7. „Kupcy asyryjscy „przenieśli” na tereny anatolijskie nie tylko swoje życie materialne, ale także i duchowe. W tekstach znajdują się informacje dotyczące istnienia świątyń kilku bóstw asyryjskich. Wymienia się w nich Aszura i Iszharę, ponad to w dokumentach pojawiają się zapiski dotyczące kultów odprawianych przed posągami bóstw. A zatem w tej kolonii handlowej swoje miejsce posiadali także asyryjscy kapłani i kapłanki poszczególnych bóstw.” – wyżej wspomniane było, że ich kultura w niczym nie rózniła się od anatolijskiej, przyniesienie pieczęci cylindrycznych i tabliczek nie nazwałbym przeniesieniem kultury materialnej, co do duchowej też mam wątpliwości. Nie mam 100% pewności, jednak wydaje mi się, że wspomniane w tekście świątynie znajdowały się w Aszur, istnieją świadectwa mówiące o tym, że kupcy przybywali z Kanesz do świątyni Aszura w Aszur, po co mieliby to robić jeśli mieliby świątynię na miejscu? Oczywiście mogłaby to być główna swiątynia będąca celem pielgrzymek… Tutaj się nie upieram.
    8. „Przedmiotami wymiany handlowej były w głównej mierze srebro anatolijskie oraz mniejsze ilości złota i miedzi, za które w zamian dostarczano z Asyrii cynę.” – ważnym przedmiotem handlu były także tkaniny z Babilonii (wspomniane później jakby na marginesie); cynę niewątpliwie dostarczano z Asyrii jednak można odnieść wrażenie, że tam ją wydobywano, tymczasem pochodziła ona z kopalni w dzisiejszym Turkmenistanie, położonym jeszcze dalej od Aszur niż samo Kanesz. Sprowadzanie miedzi z Anatolii do Aszur było nieopłacalne, bardziej opłacało się sprowadzać ją z południa. Sprzedawano także osły, które nie były już potrzebne po upłynnieniu towarów.
    9. „Na cynie, która w Azji Mniejszej była niezbędna do produkcji brązu” – cyna wszędzie była niezbędna do produkcji brązu, w Anatolii była pożądana ze względu na bogate złoża miedzi umożliwiające jego produkcję.
    10. „Droga do Kanesz była jednakże bardzo niebezpieczna, nie tylko dlatego, że karawanom zagrażały bandy rabusiów i drogi prowadziły przez stepy i wysokie przełęcze górskie; Kanesz leżało w odległości ponad tysiąca kilometrów od Assuru” – nie tylko przez rabusiów i góry to dlaczego? Sama odległość nie była chyba niebezpieczeństwem, więc zdanie jest niedokończone lub źle sformułowane.
    11. „Można zatem stwierdzić, że były to w dużej mierze placówki eksterytorialne” – oczywiście jest to prawdą jednak nie wynika to z poprzedniej części wypowiedzi.
    12. „Wbrew oczekiwaniom udział etosu protohetyckiego (hatyckiego) jest niewielki, jednakże należy podkreślić, iż Hetyci stosunkowo wcześnie zasymilowali się z miejscową ludnością i przejęli panujące na tym terenie imiona.” – czego dowodzi to przejmowanie imion? Kim w takim razie byli miejscowi mieszkańcy?
    13 Dalej – „nastąpił okres zamieszek” – może lepiej okres niepokojów, słowo „zamieszki” ma trochę inne znaczenie. Znowu się czepiam ale takie rzeczy wpływają na odbiór całości.
    14. Pierwsze zdanie podsumowania nie jest oparte na informacjach i wnioskach zawartych w tekście. Jaki był wpływ kupców asyryjskich na autochtonów? Nie przejęli oni kultury asyryjskiej ani bogów, dużym wkładem było przyniesienie do Anatolii pisma, które się tam w końcu przyjęło, jednak nie ma o tym ani słowa a artykule. Dodatkowo – „miastem Assurem” – w języku polskim przyjęła się nazwa Aszur.
    15. Bibliografia niestety dosyć przestarzała, w dodatku nie wszystkie pozycje cytowane są w tekście.

Zostaw komentarz