Kocioł huński

1

 Najbardziej typowym i zarazem najbardziej tajemniczym znaleziskiem wiązanym ze światem nomadów są kotły.

Ryc. 1. Kocioł huński, V wiek, Narodowe Muzeum w Budapeszcie

Ryc. 1. Kocioł huński, V wiek, Narodowe Muzeum w Budapeszcie

   Prawie zawsze stanowią odrębne znaleziska, sporadycznie występujące w grobach (M. Mączyńska, 1996, s.71). Najczęściej odnajdywane są wyschniętych korytach rzek, w całości lub we fragmentach. Z terenów europejskich znamy ich około 20, w różnym stanie zachowania. Najwięcej okazów znamy z terenów Panonii – obszarów, gdzie dominacja Hunów trwała w formie zorganizowanego państwa el-pax, udowodniona jest ponad wszelką wątpliwość. Z Oltenii w Rumunii zachowały się dwa niewielkie fragmenty oraz trzy dobrze achowane kotły wydobyte: z jeziora Desna (I. Bóna, 1999, s. 42), bagien w pobliżu jeziora Hotǎrami oraz ze wschodniego brzegu jeziora Motistea. Na Węgrzech kocioł odkryto w Törtel, komitat Pest, u stóp nasypu kurhanowego; następny wydobyto z torfowiska Kurdcscibárk w dolinie rzeki Kapos, komitat Tolna, a kolejny w Bántapuszta, niedaleko miejscowości Várpalota, komitat Veszprém (I. Bóna, 1999, s. 43). W Czechach odnaleziono fragment ucha w miejscowości Benešov-obecnie Horni Benesov, powiat Bruntal (I. Bóna, 1999, s. 46). Z terenów ziem polskich-z Jędrzychowic, województwo dolnośląskie, znamy w pełni zachowany kocioł (E. Krause, 1904, s. 46–50).Wszystkie zadziwiają swoją wielkością, najwyższe mają metr wysokości i ważą 50 kilogramów. Czasza kotła odznacza się brakiem przewężeń i szerokim wylewem, kształtem zbliżona jest do walca. Na obręczy wylewu przymocowana jest para uch, często o bardzo finezyjnym kształcie. Kotły są w większości ornamentowane pionowymi listwami i rzędami okrągłych odcisków. Interpretacja tych znalezisk nie jest łatwa. Często przypisuje się im znaczenie magiczne. Zdobnictwo w górnych partiach kotłów, zdaniem niektórych badaczy (M. Ripinsky – Naxon, 1993, s.162), przywodzi na myśl relief składający się grzybów. Również ucha kotłów mają przypominać kolonię grzybów halucynogennych. Pięć fragmentów kotłów zdobionych w ten sposób znane jest z terenów europejskich, głównie Czech, Słowacji, Węgier i Ukrainy, zawsze znajdowanych w pobliżu cieków wodnych lub jezior…


Dalsza część artykułu dostępna
W PRENUMERACIE


Archeologia - Historia - Etnografia


Subskrypcja Archeolog.pl to:










Jeżeli posiadasz już konto, zaloguj się:

Nie posiadasz jeszcze konta?

Share.

O autorze

Jeden komentarz

  1. Katarzyna Gored on

    „Natomiast kultura tagarska czy grochowska rozwijające się w strefie południowouralskiej…”
    Kultura Tagar to była daleko za Uralem nad Jenisejem.

Zostaw komentarz