Nekropolia ciałopalna (ok. 300 grobów), gdzie spopielonych zmarłych chowano w jamach lub wcześniej składano do naczyń grobowych, popielnic, została odkryta w Radomiu Wośnikach już pod koniec lat 60. XX, jednak trzeba było czekać aż pół wieku na ukazanie się opracowania wyników badań.
Publikacja dr hab. Elżbiety Małgorzaty Kłosińskiej z Instytutu Archeologii UMSC, autorki wydawnictwa „Radom-Wośniki, stanowisko 2. Cmentarzysko kultury łużyckiej w regionie radomskim”, wpisuje się w aspekt ocalania dziedzictwa archeologicznego i jest bezcennym źródłem wiedzy nie tylko o pradziejach ziemi radomskiej, ale zwłaszcza doskonałą analizą zwyczajów funeralnych stosowanych na opisywanej nekropoli, która – zdaniem naukowców – funkcjonowała w późnym okresie epoki brązu po początki epoki żelaza, około 200 lat (900 – 700 p.n.e.).
Co ciekawe, poza grobami ciałopalnymi (część prochów złożona została do popielnic, z których jedna stanowi ilustrację tego artykułu), stanowisko 2 w Radomiu Wośnikach posiadało też prawdopodobnie jeden cenotaf (grób symboliczny).
„Niewątpliwie najlepszym miejscem do rozpoznawania złożonej problematyki dawnych struktur wierzeniowych są cmentarzyska. Obiekty te pozwalają również na obserwację społeczności, która je wykorzystywała. Na stanowisku 2 w Radomiu-Wośnikach widać różne przejawy kultury symbolicznej. Kremacja to przejaw kultu solarnego, a relikty stosów pod popielnicami, czy krzemienie pomiędzy spalonymi kośćmi mogą mieć m.in. związek z kultem ognia ziemskiego. Otwory w popielnicach zapewniały komunikację ze zmarłymi i umożliwiały uwolnienie duszy. Kamienie stosowano aby zabezpieczyć się przed zmarłymi. Porcja mięsa, czy zawartość przystawek żywiły zmarłych w drodze do krainy przodków; zabezpieczano się także przed złymi mocami wylewając jakieś pokarmy do ziemi. Świadczą o tym przechylone przystawki i naczynia odwrócone do góry dnem.” – pisze w swojej publikacji dr hab. Elżbieta Kłosińska.
Robert Wyrostkiewicz
Zdjęcie: Radom-Wośniki 2 popielnica, grób 70 fot. Krzysztof Wasilczyk
